Muziek
Uitvoering van Gemma Ista
Op 3 en 4 juli 2022 was in de Domkerk de middeleeuwse muziek te horen die bisschop Radboud van Utrecht (899/900-917) in de 10e eeuw componeerde voor het Zomerfeest van Sint-Maarten. De muziek van Radboud is opgetekend in een bijzonder en kostbaar twaalfde-eeuws manuscript, in bezit van de Universiteitsbibliotheek Utrecht (Utrecht, Universiteitsbibliotheek MS 406). Dit boek werd vervaardigd in de periode rond 1122, de tijd waarin Utrecht stadsrechten verwierf.
Het zomerfeest van Sint-Maarten op 4 juli vierde vanouds de beschermende kracht van de relieken van Sint-Maarten. Radboud was bisschop van Utrecht in een tijd van instabiliteit en politieke onrust. In Radbouds tijd bestuurden de Utrechtse bisschoppen hun door Vikingeninvallen en andere problemen geplaagde diocees al decennia op afstand. Radboud zelf woonde in Deventer, vanwaar hij werd geïnspireerd tot het schrijven van Het wonderverhaal van Sint-Maarten. In dit verhaal neemt hij zijn gelovigen mee naar Tours, waar de relieken van Sint-Maarten de stedelingen in het jaar 903 op wonderbaarlijke wijze redden van een Vikingenaanval.
Een gelukkige stad
Radboud componeerde vervolgens op basis van dit verhaal de complete set gezangen, een zogenaamd ‘officie’, voor de geestelijken van de Utrechtse Sint-Maartenskathedraal om te zingen tijdens de getijdendiensten van het feest van 3 en 4 juli. Wonderverhaal en officie vertellen samen het verhaal van middeleeuws stedelijk samenleven in tijden van crisis. Radboud schildert in tekst en muziek een portret van een felix locus, een gelukkige stad, ondanks roerige tijden.
Gregoriaans Koor Utrecht
Op 3 en 4 juli werd de muziek ten gehore gebracht door het Gregoriaans Koor Utrecht onder leiding van Anthony Zielhorst en musicoloog Leo Lousberg (Gregorius Fundatie). Een impressie van de klanken van het handschrift is hier te beluisteren in een eerdere uitvoering door het Gregoriaans Koor Utrecht:
De Latijnse tekst luidt: Turonici itaque circumstantes sepulchrum defensoris sui, clamabant dicentes: Sancte Dei Martine quare tam graviter obdormisti? Ostende, quesumus, pietatem; succurre, fer opem miseris.
Met als vertaling: “Het volk van Tours, dat om het graf van zijn beschermer stond, riep en zei: “Heilige Gods, Martinus, waarom hebt ge zo vast geslapen? Toon uw goedheid, zo smeken wij, kom te hulp en breng de ongelukkigen kracht.”
Uitvoering in Domkerk
Het Radboudofficie werd volledig uitgevoerd in de Domkerk, met kortere en langere uitvoeringen verspreid over de avond van 3 en de dag van 4 juli. De feestelijke afsluiting vond plaats tijdens de Vespers op maandag 4 juli. De integrale uitvoering in beeld en geluid is te beluisteren via de website van het Utrechts Archief. De integrale uitvoering is gebaseerd op nieuwe interpretaties van de middeleeuwse muzieknotatie, resultaten uit het onderzoek van de Utrechtse musicoloog Leo Lousberg.
Universiteitsbibliotheek Utrecht, MS 406